Ndi zifukwa ziti zakale zomwe zidakanira kuzindikira kufalikira kwa ndege panthawi ya mliri wa COVID-19?

Funso loti SARS-CoV-2 imafalitsidwa makamaka ndi madontho kapena ma aerosols lakhala lotsutsana kwambiri. Tidafuna kufotokoza mkanganowu kudzera mu mbiri yakale ya kafukufuku wofalitsa matenda ena. M'mbiri yambiri ya anthu, lingaliro lalikulu linali lakuti matenda ambiri amanyamulidwa ndi mpweya, nthawi zambiri pamtunda wautali komanso modabwitsa. Paradigm iyi ya miasmatic idatsutsidwa chakumapeto kwa zaka za zana la 19 ndi kukwera kwa chiphunzitso cha majeremusi, ndipo monga matenda monga kolera, puerperal fever, ndi malungo adapezeka kuti amafalitsa mwanjira zina. Polimbikitsidwa ndi malingaliro ake pakufunika kokhudzana ndi matenda okhudzana ndi madontho, komanso kukana komwe adakumana nako kuchokera kumalingaliro otsala a chiphunzitso cha miasma, mkulu wina wodziwika bwino wa zaumoyo a Charles Chapin mu 1910 adathandizira kuyambitsa kusintha kwabwino kwa paradigm, poganiza kuti kufalikira kwapamlengalenga sikutheka. Paradigm yatsopanoyi idakhala yayikulu. Komabe, kusamvetsetsa kwa ma aerosols kunapangitsa kuti pakhale zolakwika mwadongosolo pakutanthauzira umboni wa kafukufuku panjira zopatsirana. Kwazaka makumi asanu zotsatira, kufalikira kwa ndege kunkawoneka ngati kosafunika kapena kofunikira pa matenda onse akuluakulu opuma, mpaka chiwonetsero cha kufalikira kwa chifuwa chachikulu cha TB (chomwe chimaganiziridwa molakwika kuti chimafalikira ndi madontho) mu 1962. m'chipinda chomwecho. Kuchulukirachulukira kwa kafukufuku wamagulu osiyanasiyana omwe akhudzidwa ndi mliri wa COVID-19 kwawonetsa kuti kufalikira kwa ndege ndi njira yayikulu yopatsira matendawa, ndipo mwina ndikofunika kwambiri pamatenda ambiri opatsirana opuma.

Zothandiza

Kuyambira koyambirira kwa zaka za zana la 20, pakhala pali kukana kuvomereza kuti matenda amafalikira kudzera mumlengalenga, zomwe zinali zowononga kwambiri panthawi ya mliri wa COVID-19. Chifukwa chachikulu cha kukana kumeneku chagona m’mbiri ya mmene asayansi amamvetsetsa ponena za kufala kwa matenda: Kupatsirana kudzera mumpweya kunalingaliridwa kukhala kwakukulu m’mbiri yambiri ya anthu, koma pendulum inagwedezeka kwambiri kumayambiriro kwa zaka za zana la 20. Kwa zaka zambiri, palibe matenda ofunika omwe ankaganiziridwa kukhala opangidwa ndi ndege. Pofotokoza mbiriyi ndi zolakwika zomwe zakhazikitsidwa zomwe zikupitilirabe, tikuyembekeza kuti tithandizire kupita patsogolo pantchitoyi mtsogolomo.

Mliri wa COVID-19 udadzetsa mkangano waukulu pamachitidwe amapatsira kachilombo ka SARS-CoV-2, kuphatikiza mitundu itatu: Choyamba, kukhudza kwa madontho "opaka" m'maso, m'mphuno, kapena pakamwa, omwe amagwera pansi pafupi ndi munthu yemwe ali ndi kachilomboka. Chachiwiri, pokhudza munthu yemwe ali ndi kachilomboka, kapena kukhudzana ndi malo omwe ali ndi kachilombo ("fomite") ndikutsata kudzipaka m'kati mwa maso, mphuno, kapena pakamwa. Chachitatu, pokoka mpweya wa aerosols, ena mwa iwo amatha kuyimitsidwa mumlengalenga kwa maola ambiri ("kutumiza kwa ndege").1,2

Mabungwe azaumoyo kuphatikiza World Health Organisation (WHO) poyambirira adalengeza kuti kachilomboka kamafalikira m'malovu akulu omwe adagwera pansi pafupi ndi munthu yemwe ali ndi kachilomboka, komanso kukhudza malo omwe ali ndi kachilomboka. WHO idalengeza motsimikiza pa Marichi 28, 2020, kuti SARS-CoV-2 sinali yandege (kupatula ngati "njira zachipatala zopangira mpweya") ndikuti "zinali zabodza" kunena mosiyana.3Malangizo amenewa amatsutsana ndi asayansi ambiri amene ananena kuti kufalitsa uthenga pa ndege n’kumene kungathandize kwambiri. mwachitsanzo Ref.4-9M'kupita kwa nthawi, WHO inafewetsa pang'onopang'ono kaimidwe kameneka: choyamba, kuvomereza kuti kupatsirana kwa ndege kunali kotheka koma kosatheka;10ndiye, popanda kufotokoza, kulimbikitsa ntchito ya mpweya wabwino mu November 2020 kuti athetse kufalikira kwa kachilomboka (komwe kumangothandiza kulamulira tizilombo toyambitsa matenda);11kenako kulengeza pa Epulo 30, 2021, kuti kufalitsa kwa SARS-CoV-2 kudzera mu ma aerosol ndikofunikira (osagwiritsa ntchito mawu oti "ndege").12Ngakhale kuti mkulu wina wa bungwe la WHO anavomereza pokambirana ndi atolankhani panthaŵiyo kuti “chifukwa chimene tikulimbikitsa kuti mpweya uziyenda bwino n’chakuti kachiromboka kakhoza kuyenda pandege,” iwo ananenanso kuti anapewa kugwiritsa ntchito mawu akuti “ndege.”13Pomaliza mu Disembala 2021, bungwe la WHO lidasintha tsamba limodzi patsamba lake kuti linene momveka bwino kuti kufalikira kwa ndege zazifupi komanso zazitali ndikofunikira, ndikuwonetsetsanso kuti "kutumiza kwa aerosol" ndi "kutumiza kwa ndege" ndi mawu ofanana.14Komabe, kupatula tsambalo, kufotokozera za kachilomboka ngati "ndege" kukupitilirabe kulibe pamalankhulidwe a WHO kuyambira pa Marichi 2022.

Centers for Disease Control and Prevention (CDC) ku United States inatsatira njira yofananira: choyamba, ponena za kufunika kwa kufalitsa madontho; ndiye, mu Seputembala 2020, ndikuyika mwachidule patsamba lake kuvomereza kufalikira kwa ndege komwe kudatsitsidwa patatha masiku atatu;15ndipo potsiriza, pa Meyi 7, 2021, kuvomereza kuti mpweya wa aerosol ndikofunikira pakufalitsa.16Komabe, CDC nthawi zambiri imagwiritsa ntchito mawu oti "dontho lopumira," lomwe nthawi zambiri limagwirizanitsidwa ndi madontho akulu omwe amagwa pansi mwachangu.17kutanthauza ma aerosols,18kupanga chisokonezo chachikulu.19Palibe bungwe lomwe lidawunikira zosintha pamisonkhano ya atolankhani kapena kampeni yayikulu yolumikizirana.20Pofika nthawi yomwe mabungwe onse awiriwa amavomereza, umboni wa kufalitsa kachilombo ka HIV unali utachuluka, ndipo asayansi ambiri ndi madokotala anali kunena kuti kupatsirana kwa ndege sikunali njira yopatsirana, koma mwachiwonekerechachikulumode.21Mu Ogasiti 2021, CDC idati kufalikira kwa mtundu wa delta SARS-CoV-2 kuyandikira kwa nkhuku, kachilombo koyambitsa matenda opatsirana kwambiri.22Mitundu ya omicron yomwe idatuluka kumapeto kwa chaka cha 2021 idawoneka ngati kachilombo komwe kakufalikira mwachangu, kuwonetsa kuchuluka kwa kubala komanso kanthawi kochepa.23

Kuvomereza kwapang'onopang'ono komanso mwachisawawa umboni wa kufalitsa kwa ndege kwa SARS-CoV-2 ndi mabungwe akuluakulu azaumoyo kunathandizira kuti mliriwu ukhale wocheperako, pomwe phindu la njira zodzitetezera ku kufalikira kwa aerosol zikukhazikika.24-26Kuvomereza mwachangu umboniwu kukanalimbikitsa malangizo omwe amasiyanitsa malamulo amkati ndi kunja, kuyang'ana kwambiri zochitika zakunja, malingaliro am'mbuyomu a masks, kutsindika koyambirira kwa chigoba choyenera ndi kusefa, komanso malamulo ovala chigoba m'nyumba ngakhale kutalikirana kumatha kusamalidwa, mpweya wabwino, komanso kusefera. Kuvomereza m'mbuyomu kukanalola kutsindika kwakukulu pamiyesoyi, ndikuchepetsa nthawi yochulukirapo ndi ndalama zomwe zimagwiritsidwa ntchito pazinthu monga zotchingira zapamtunda ndi zotchinga za plexiglass, zomwe sizothandiza kufalitsa kudzera pamlengalenga ndipo, ngati zomalizazi, zitha kukhala zopanda phindu.29,30

N’cifukwa ciani mabungwe amenewa anali ochedwa, ndipo n’cifukwa ciani panali kukana kusintha? Pepala lapitalo lidakambirana nkhani ya capital capital (zokonda) kuchokera kumalingaliro azamakhalidwe.31Kupewa ndalama zomwe zimayenderana ndi njira zomwe zimafunikira kuwongolera kufalikira kwa ndege, monga zida zabwino zodzitetezera (PPE) za ogwira ntchito yazaumoyo.32ndi mpweya wabwino33mwina adachitapo kanthu. Ena afotokoza kuchedwa potengera kuopsa kokhudzana ndi zopumira za N9532zomwe, komabe, zatsutsidwa34kapena chifukwa cha kusamalidwa bwino kwa nkhokwe zadzidzidzi zomwe zimayambitsa kusowa koyambirira kwa mliri. mwachitsanzo Ref.35

Kufotokozera kowonjezera komwe sikunaperekedwe ndi zofalitsazo, koma zomwe zimagwirizana kwathunthu ndi zomwe apeza, ndikuti kukayikakayika kuganizira kapena kutengera lingaliro la kufalitsa tizilombo toyambitsa matenda ndi mpweya kunali, mwa zina, chifukwa cha zolakwika zomwe zidayambika zaka zana zapitazo ndipo zidakhazikika m'magawo azaumoyo wa anthu komanso kupewa matenda: chiphunzitso chakuti kufalitsa matenda ochepetsa kupuma kumayamba chifukwa cha kutsika kwakukulu, chifukwa cha kutsika kwakukulu. Mabungwewa adawonetsanso kusafuna kusintha ngakhale pamaso pa umboni, mogwirizana ndi malingaliro a chikhalidwe cha anthu ndi epistemological a momwe anthu omwe amalamulira mabungwe angakane kusintha, makamaka ngati zikuwoneka kuti zikuwopseza udindo wawo; momwe gululi lingagwirire ntchito, makamaka pamene anthu ali odzitchinjiriza polimbana ndi vuto lakunja; ndi momwe chisinthiko cha sayansi chingachitikire kupyolera mu kusintha kwa paradigm, monga momwe otetezera paradigm akale amakanira kuvomereza kuti chiphunzitso china chili ndi chithandizo chabwinoko kuchokera ku umboni womwe ulipo.36-38Chifukwa chake, kuti timvetsetse kulimbikira kwa cholakwikacho, tidafuna kufufuza mbiri yake, komanso kufalitsa matenda obwera chifukwa cha ndege pafupipafupi, ndikuwunikira zomwe zidapangitsa kuti chiphunzitso cha droplet chikhale chofala.

Kuchokera ku https://www.safetyandquality.gov.au/sub-brand/covid-19-icon